Ταμπρίζ

(Ταυρίδα). Πόλη (περίπου 597.976 κάτ.) του βορειοδυτικού Ιράν, πρωτεύουσα της επαρχίας του ανατολικού Αζερμπαϊτζάν (67.000 τ. χλμ., περίπου 4.180.376 κάτ.). To T. είναι προπάντων μεγάλο βιομηχανικό (εργοστάσια ειδών διατροφής, υφαντουργίας, χημικών προϊόντων, βυρσοδεψίας, σπίρτων) και το κυριότερο εμπορικό κέντρο του δυτικού Ιράν, αν και το κλείσιμο της σοβιετικής μεθορίου περιόρισε αισθητά τις εμπορικές διακινήσεις. Είναι έδρα πανεπιστημίου από το 1940 και εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Η πόλη, που βρίσκεται σε υψόμ. 1.348 μ., σε μια όαση στην οποία δεσπόζουν οι βόρειες πτυχές του όρους Σαχάντ και που διαρρέεται από ένα μικρό ποταμό, εκτείνεται σε μια τεράστια περιοχή, γι’ αυτό και τα σπίτια, χαμηλά και με ταράτσες, περιβάλλονται από μεγάλους κήπους και μόνο ο πυρήνας γύρω από τη ζωηρή αγορά και το φρούριο έχει αστικό χαρακτήρα. Το Γαλάζιο Τζαμί (1465), που αποτελείται από μια κεντρική αίθουσα με βυζαντινό στυλ, χτίστηκε από μια πριγκίπισσα της Τραπεζούντας, σύζυγο του βασιλιά Ουζούν, Χασάν, και το φρούριο (14ος αι.) με ένα κολοσσιαίο προπύργιο, μαζί με το πανεπιστήμιο και ένα μουσείο που διατηρεί, ανάμεσα στα άλλα, θαυμάσια κεραμικά της εποχής των Σελτζουκιδών και των Μογγόλων, αντιπροσωπεύουν τα μεγαλύτερα σημεία πολιτιστικού ενδιαφέροντος. Σημαντικός συγκοινωνιακός κόμβος, το Τ. είναι από τα μεγαλύτερα αστικά κέντρα της χώρας. Η σημασία της πόλης, που είναι αρχαιότατης προέλευσης, άρχισε μόνο γύρω στο πρώτο μισό του 9ου αι. και διακόπηκε από τον σεισμό του 858, τον οποίο ακολούθησαν άλλοι, όπως το 1403 (με 40.000 θύματα), το 1721 και το 1780. To T. γνώρισε εξάλλου επιδημία πανώλης το 1737-38 καθώς επίσης και πολυάριθμες πολιορκίες. Το 1221 καταλήφθηκε από τους Μογγόλους του Τζενγκίς Χαν. Επί χαν Γαζάν (1295-1305) έγινε πρωτεύουσα του βασιλείου της Περσίας, αλλά το 1392 κατακτήθηκε από τους Τούρκους και περιορίστηκε σε πρωτεύουσα επαρχίας. Toν 15o αι., επί της δυναστείας των Σαφαβιδών ξαναέγινε πρωτεύουσα της Περσίας και τη λειτουργία αυτή τη διατήρησε έως τα μέσα του 16ου αι. Από το 1580 αποτέλεσε το μήλο της έριδας μεταξύ Τούρκων, Ρώσων και Περσών και πέρασε από τον ένα στον άλλο, όπως και κατά τη διάρκεια του A’ Παγκοσμίου πολέμου, οπότε καταλήφθηκε από τους Πέρσες. Κατά τον B’ Παγκόσμιο πόλεμο την κράτησαν οι Ρώσοι έως το 1945. Με την αποχώρησή τους, ανακηρύχθηκε η Λαϊκή Δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν με πρωτεύουσα το T., αλλά το επόμενο έτος ο σάχης ξαναπήρε την πόλη και την περιοχή. Ταμπρίζ: τμήμα του εσωτερικού του γαλάζιου τζαμιού (1465), του σημαντικότερου μνημείου της πόλης.